Θέλοντας να εγκαινιάσω αυτή την ενότητα, η οποία θα παρουσιάζει ανά τακτά διαστήματα τους διατροφικούς θησαυρούς που κρύβει η πατρίδα μας, είτε με την μορφή των πρώτων υλών, είτε ως έτοιμη σύνθεση τοπικών συνταγών, περιοχών της Ελλάδας, μου ήταν αδύνατο να μην ξεκινήσω με την σκοπελίτικη τυρόπιτα.
Μπορεί να μ’ αρέσει να δηλώνω ‘’πολίτης της…Ελλάδας’’, αλλά δεν έχω κρύψει ποτέ την αγάπη μου γι’ αυτό το καταπράσινο σμαράγδι των Σποράδων.
Εξάλλου, όπως λέει κι ο λαός μας, αν δεν παινέψεις το σπίτι σου, θα πέσει να σε πλακώσει.
Τι είναι λοιπόν η σκοπελίτικη τυρόπιτα και σε τι διαφέρει από τις υπόλοιπες;
Η κύρια και σημαντικότερη διαφορά, είναι πως μιλάμε για μία πίτα που γίνεται στο τηγάνι. Τηγανιτή.
Η δεύτερη, οφείλεται στην εντοπιότητα των δύο βασικών της πρώτων υλών. Το σκοπελίτικο έξτρα παρθένο ελαιόλαδο και τη χλωρή μυζήθρα από 100% σκοπελίτικης φυλής κατσικίσιο γάλα. Τα υπόλοιπα υλικά, είναι…αλεύρι και αλάτι.
Αυτά είναι όλα θα πει κάποιος; ΝΑΙ…
Η κλασική, παραδοσιακή σκοπελίτικη τυρόπιτα, γίνεται με αυτά ακριβώς τα υλικά, παρ' όλο που σήμερα βρίσκει κανείς πολλές παραλλαγές στη συνταγή, όπου μπορεί να πειραματιστεί, ανάλογα με την γεύση του.
Ας τα δούμε όμως τα πράγματα από την αρχή.
Παρότι ‘’σκοπελίτικη’’ η συγκεκριμένη πίτα, έχει μάλλον τις ρίζες της στη γειτονική Αλόννησο. Ήταν επί της ουσίας το φαγητό των ψαράδων του νησιού, όταν αυτοί ήταν αναγκασμένοι να ταξιδεύουν μέρες, (δεν υπήρχαν οι μηχανές) και το μόνο που θα μπορούσε να τους ‘’ταΐσει’’ στη θάλασσα, ήταν κάτι που θα είχε αντοχή. Αλεύρι, νερό, τυρί και ελαιόλαδο.
Το τυρί. Η μυζήθρα.
Το σύμπλεγμα των Βορείων Σποράδων, αποτελείται από 19 νησιά. Από αυτά, τα 4 είναι κατοικήσιμα και τα υπόλοιπα ξερονήσια και βραχονησίδες. Στα ερημονήσια αυτά, άνθιζε κάποτε μια ιδιαίτερη φυλή αίγας (γίδας), που δυστυχώς σήμερα είναι από ελάχιστη έως εντελώς εξαφανισμένη. Ξακουστή είναι η φυλή του αγριοκάτσικου των Γιούρων, όπου εικάζεται ότι είναι ο πρόγονος της σημερινής σκοπελίτικης φυλής (θα μιλήσουμε στο μέλλον), τόσο ξακουστής στη Μεσόγειο, για το νοστιμότατο κρέας και το υψηλότατης θρεπτικής αξίας γάλα. Από το γάλα αυτό, παράγεται η ασύγκριτης νοστιμιάς, σκοπελίτικη μυζήθρα. Σε ξηρή μορφή (ένα ποίημα τριμμένη πάνω σε ζυμαρικά και γιουβέτσι) και σε χλωρή μορφή, όπου είναι ένα επιτραπέζιο τυρί.
Το τυρί αυτό, χρησιμοποιείται στη γέμιση της πίτας.
Το λάδι. Έξτρα παρθένο ελαιόλαδο Σκοπέλου.
Παλαιότερα, σχεδόν όλα τα νοικοκυριά του νησιού έβγαζαν το δικό τους λάδι. Σήμερα δυστυχώς, όλο και λιγότερα. Αρκεί να αναλογιστούμε ότι από τα πέντε ελαιοτριβεία που υπήρχαν κάποτε στο νησί, σήμερα λειτουργούν μόνο δύο.
Η σκοπελίτικη ελιά, η οποία είναι μεγάλου μεγέθους με γεμάτη σάρκα και αρκετό ζωμό, σαν την πηλιορείτικη, παράγει έξτρα παρθένο ελαιόλαδο, ελαφρύ, με πολύ χαμηλή οξύτητα και μοναδική γεύση.
Με αυτό το ελαιόλαδο δημιουργείται η ζύμη της πίτας και φυσικά...τηγανίζεται.
Η παρασκευή. Με λεπτό πλάστη, στο χέρι.
Το φύλλο ανοιγόταν με πολύ λεπτό πλάστη, δουλεμένο για ώρα ώστε να γίνει τόσο λεπτό, που να ακροβατεί στο να σπάσει και να τρυπήσει, χωρίς βεβαία να συμβαίνει. Σήμερα υπάρχουν τα ανάλογα μηχανήματα. Υπάρχουν όμως και μονάδες, που συνεχίζουν να τις παρασκευάζουν χειροποίητα.
Φανταστείτε λοιπόν ένα αρκετά μεγάλο, στρόγγυλο και λεπτό φύλλο, όπου απλώνεται ελαιόλαδο, μυζήθρα, κόβεται σε λουρίδες, διπλώνει και στρίβεται (πολλές φορές λέγεται και στριφτή τυρόπιτα Σκοπέλου).
Ενώ το λάδι έχει ζεσταθεί αρκετά (όχι καεί!!!) ρίχνεται στο τηγάνι, για όχι πάνω από 3-5 λεπτά στην κάθε πλευρά, ώστε να πάρει αυτό το υπέροχο χρυσαφένιο χρώμα, να αποκτήσει την μοναδική της τραγανότητα και την ασυναγώνιστη γεύση της.
Ένα μικρό μυστικό που θα μας δείξει ότι η τυρόπιτα είναι έτοιμη, είναι όταν έχουν δημιουργηθεί μικρές φουσκάλες στο φύλλο της καθώς τηγανίζεται.
Στο σημείο αυτό, θέλω τόσο να αναφέρω κάτι, σχετικά με το ελαιόλαδο. Τα τελευταία χρόνια, έχει επικρατήσει η άποψη πως το ελαιόλαδο είναι ακατάλληλο για τηγάνισμα και για τον λόγο αυτό χρησιμοποιούνται κατά κόρων σπορέλαια. Φυσικά πρόκειται για μύθο. Το ελαιόλαδο και ειδικά το μεσογειακό, είναι ένα διαμάντι που μας προσφέρει απλόχερα η φύση.
Δεν θα επεκταθώ όμως περισσότερο στο ελαιόλαδο σε αυτό το άρθρο, καθώς επιφυλάσσομαι αυτό να συμβεί μελλοντικά (σύντομα) και εκτενέστερα σε επόμενο, όπου θα είναι αφιερωμένο εξολοκλήρου σ΄ αυτό το ‘’ευλογημένο’’ προϊόν.
Μέχρι τότε, χρησιμοποιήστε στην κουζίνα σας ελληνικό παρθένο και έξτρα παρθένο ελαιόλαδο.
Κλείνοντας αυτή την σημαντική παρένθεση, αλλά και το άρθρο σιγά σιγά, να πω ότι στο νησί σήμερα υπάρχουν μονάδες που ασχολούνται με την παραγωγή και διακίνηση της σκοπελίτικης τυρόπιτας και είμαι πολύ χαρούμενος γι’ αυτό, καθώς πέρα από οτιδήποτε άλλο, έχω συμβάλει κι εγώ προσωπικά. Έτσι μπορείτε να την βρείτε σε αρκετά μεγάλα market και delicatessen, σε όλη την Ελλάδα, αλλά και σε εστιατόρια, όπου δειλά - δειλά αρχίζει να βρίσκεται στα μενού.
Αναζητήστε την ως ‘’Τυρόπιτα Σκοπέλου’’ ή ‘’Στριφτή τυρόπιτα Σκοπέλου’’.
Συνδυάστε την με ένα φρέσκο Ασύρτικο δεξαμενής, μια Ρομπόλα από την Κεφαλονιά, ένα βαρελάτο Μοσχοφίλερο ή μια φρέσκια ρετσίνα. Δεν ‘’λέει’’ όχι και σε ένα τσίπουρο.
Θα την συναντήσετε και με διαφορετικές γεμίσεις, με πιο διαδεδομένη την ‘’Στριφτή γαλατόπιτα Σκοπέλου’’, με γλυκιά κρέμα από κατσικίσιο γάλα, όπου είναι ένα πεντανόστιμο επιδόρπιο για να κλείσει κανείς ένα γεύμα, να παρουσιαστεί στο μπουφέ ενός ελληνικού πρωινού ή ακόμα και ως σνακ για όλες τις ώρες.
Απολαύστε την πασπαλίζοντας με ζάχαρη άχνη και ελάχιστη κανέλα. Μόνο όποιος την δοκιμάσει, μπορεί να την περιγράψει.
